Ο ΕΟΔΥ συμμετείχε επιτυχώς, κατόπιν προσκλήσεως, στο 7th Ministerial Conference για το Περιβάλλον και την Υγεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στις 5-7 Ιουλίου 2023, όπου έλαβε ενεργό ρόλο με συμμετοχή στο panel ομιλητών στην παράλληλη συνεδρία με τίτλο “A new perspective in public health monitoring: wastewater surveillance”.
Την παράλληλη συνεδρία οργάνωσαν το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Υγείας της Ουγγαρίας, η οποία και φιλοξένησε το 7th Ministerial Conference, το Joint Research Centre (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) και το Turkish Water Institute, μαζί με εννέα ακόμα φορείς που δραστηριοποιούνται στους χώρους του Περιβάλλοντος και της Δημόσιας Υγείας, συμπεριλαμβανομένων του ΠΟΥ, της Health Preparedeness and Response Authority (HERA) της Ευρωπαϊκής Επιτροπή, το KWR Water Research Institute της Ολλανδίας και τον ίδιο τον ΕΟΔΥ. Στο πάνελ των ομιλητών συμμετείχαν ειδικοί διεθνούς κύρους στις επιστήμες των νερών, των αστικών λυμάτων και του περιβάλλοντος, στη δημόσια υγεία και στη διαχείριση κρίσεων, όπως η Dr. Maria Neira, Director of Environment, Climate and Health του ΠΟΥ, ο Dr. Gertrjan Medema, Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος για το Νερό και την Υγεία στο Delft University of Technology και Επικεφαλής Μικροβιολόγος στο KWR Water Research Institute της Ολλανδίας, η Dr. Ana-Maria de Roda Husman, Επικεφαλής του Περιβαλλοντικού Τμήματος στο RIVM Centre for Infectious Disease Control της Ολλανδίας και Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, και ο Dr. Bernd Gawlik, Επικεφαλής Προγραμμάτων (Portfolio Leader) στο JRC της ΕΕ.
Οι ευρύτερες θεματικές που συζητήθηκαν στη συνεδρία αφορούσαν α) στην τρέχουσα κατάσταση και στις προκλήσεις της ενσωμάτωσης της επιδημιολογίας λυμάτων στο σύστημα/ στα πρωτόκολλα λήψης αποφάσεων για τη δημόσια υγεία, β) στις προκλήσεις και πιθανές λύσεις για τεχνικά θέματα (δειγματοληψία, εργαστηριακή επεξεργασία, ανάλυση δεδομένων) και στις μελλοντικές προοπτικές όσον αφορά στη χρήση της επιδημιολογίας λυμάτων στην επιτήρηση για τη δημόσια υγεία και στην εγκατάσταση μίας διεθνούς κοινοπραξίας για την επιτήρηση των αστικών λυμάτων. Το θέμα που ανέλυσε η εκπρόσωπος του ΕΟΔΥ, Δρ. Αναστασία Κουτσολιούτσου, Προϊσταμένη του Γραφείου Περιβαλλοντικής Υγείας, της Διεύθυνσης Επιδημιολογίας και Πρόληψης Μη Μεταδοτικών Νοσημάτων και Τραυματισμών, αφορούσε στις τρέχουσες περιπτώσεις εφαρμογής, καλές πρακτικές και παραδείγματα για την ενσωμάτωση των δεδομένων της επιδημιολογίας λυμάτων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τη δημόσια υγεία.
Η επιδημιολογία με βάση τα υγρά αστικά απόβλητα (WBE, Wastewater-Based Epidemiology) έχει χρησιμοποιηθεί συστηματικά στο παρελθόν για την επιτήρηση του ιού της πολιομυελίτιδας και τη διερεύνηση της κατάχρησης φαρμάκων. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η επιδημιολογία λυμάτων χρησιμοποιήθηκε ευρέως για την παρακολούθηση και έγκαιρη ανίχνευση της διασποράς του ιού SARS-CoV-2 και των παραλλαγών του στην κοινότητα. Η επιτήρηση του SARS-CoV-2 στα υγρά αστικά απόβλητα έχει εφαρμοστεί σε περισσότερες από 70 χώρες ή περιοχές, επειδή η προσέγγιση αυτή αποδείχτηκε ένα γρήγορο και οικονομικά αποδοτικό συμπληρωματικό εργαλείο παρακολούθησης της διασποράς του ιού SARS-CoV-2.
Ο ΕΟΔΥ δραστηριοποιείται στο χώρο της επιδημιολογίας λυμάτων από το 2021, έχοντας:
- Ιδρύσει και συντονίσει από το Φεβρουάριο 2021 το Εθνικό Δίκτυο Επιδημιολογίας Λυμάτων για την παρακολούθηση της διασποράς του ιού SARS-CoV-2 και διαφόρων χημικών, βιοχημικών και φαρμακευτικών ουσιών στην κοινότητα. Στο πλαίσιο του δικτύου έχουν γίνει επανειλημμένα εκτενή διεργαστηριακά τεστ για τον έλεγχο και την εξακρίβωση των μετρήσεων, αλλά και για σύγκριση μεταξύ των επικρατέστερων μεθοδολογιών ποσοτικού χαρακτηρισμού των μετρούμενων βιολογικών και βιοχημικών παραμέτρων στα λύματα. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που παρακολουθεί την ημερήσια μεταβλητότητα των ποιοτικών χαρακτηριστικών των λυμάτων στα ίδια δείγματα όπου μετρούνται οι βιολογικοί δείκτες.
- Αναλάβει, ως αρμόδιος εθνικός φορέας, την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού ‘Εργου “Support to the Member States to establish national systems, local collection points, and digital infrastructure for monitoring Covid 19 and its variants in waste waters – Greece”.
- Αναλάβει, μαζί με τη Δανία, ως αρμόδιος εθνικός φορέας, το συντονισμό για την προετοιμασία και τη μετέπειτα υλοποίηση της πρότασης για την Ευρωπαϊκή Κοινή Δράση για την Επιτήρηση των Αστικών Λυμάτων (EU-WISH), στην οποία συμμετέχουν 26 Κράτη Μέλη και 62 διαφορετικά ινστιτούτα/οργανισμοί.
Τα εργαστήρια που συμμετέχουν στο Εθνικό Δίκτυο Επιδημιολογίας Λυμάτων είναι: Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διεπιστημονική Εργαστηριακή Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας Θεσσαλίας, Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας Κρήτης, Εργαστήριο Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
