Ανησυχία ως προς την επίπτωση που θα έχει στον οικογενειακό προϋπολογισμό εκατομμυρίων νοικοκυριών προκαλεί το κύμα ανατιμήσεων που πλήττει ολόκληρο τον κόσμο από τις αρχές ακόμα του καλοκαιριού και ήδη έχει γίνει αισθητό και στη χώρα μας.
Οι αυξήσεις τιμών σε σιτηρά, αγροτικά προϊόντα, πρώτες ύλες, υλικά συσκευασίας, αλλά και η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους και των μεταφορικών, φέρνουν τους καταναλωτές αντιμέτωπους με ανατιμήσεις σε βασικά είδη διατροφής.
Σύμφωνα με στελέχη του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων, τόσο οι βιομηχανίες όσο και οι αλυσίδες δεν μπορούν πλέον να απορροφήσουν τα αυξημένα κόστη και το αργότερο μέχρι το τέλος του έτους οι τιμές στο ράφι θα έχουν αυξηθεί σημαντικά, με το ευμενέστερο σενάριο να κάνει λόγο για αυξήσεις γύρω στο 3%-4%, οι οποίες μάλιστα θα αφορούν σε όλα τα προϊόντα. Παράλληλα, αυξήσεις-φωτιά αναμένεται να πάρουν και οι τιμές στο ψωμί, με κάποια αρτοποιεία να το πωλούν ήδη έναντι 1,20-1,40 ευρώ το μισό κιλό από 0,80 ευρώ, αναφέρει σε σημερινό ρεπορτάζ της η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος».
Το ράλι που καταγράφεται εδώ και λίγους μήνες στις πρώτες ύλες και στο μεταφορικό κόστος σε παγκόσμιο επίπεδο φαίνεται ότι έφτασε και στη χώρα μας, με τις πρώτες αυξήσεις τιμών να καταγράφονται τόσο σε τρόφιμα όσο και σε άλλα καταναλωτικά είδη. Άλλωστε, όπως έγινε γνωστό την περασμένη Τρίτη, τον Αύγουστο αυξήθηκε ξανά ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη, με τις τιμές καταναλωτή να αυξάνονται κατά 3% σε σχέση με πέρυσι, σύμφωνα με τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις, και αφού είχαν ανέβει κατά 2,2% τον Ιούλιο.
Το φαινόμενο αυτό αναμένεται να ενταθεί το επόμενο διάστημα, με παράγοντες της αγοράς να παραδέχονται ότι σύντομα οι ανατιμήσεις θα αποτυπωθούν και στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Σύμφωνα δε με στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία, ο οποίος «παρακολουθεί τη διακύμανση των τιμών των βιομηχανικών προϊόντων τα οποία πωλούνται στην εγχώρια αγορά και σε εκείνα που εξάγονται», κατέγραψε τον Ιούλιο -για τέταρτο συνεχόμενο μήνα- διψήφια αύξηση κατά 13%. Μάλιστα, τον ίδιο μήνα, ο επιμέρους δείκτης της εσωτερικής αγοράς κατέγραψε αύξηση 10,3%.
Σε 2 μήνες οι αυξήσεις στο ράφι
Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις που έκανε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο διευθύνων σύμβουλος της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Μασούτης, Ιωάννης Μασούτης, σημειώνοντας ότι μέχρι το τέλος του έτους οι τιμές στο ράφι θα έχουν αυξηθεί σημαντικά.
«Έχουν ξεκινήσει ήδη ανατιμήσεις σε όλα τα προϊόντα, εξαιτίας των αυξήσεων των τιμών σε όλα τα βιομηχανικά προϊόντα, το χαρτί, τα υλικά συσκευασίας, αλλά και του δυσβάστακτου πλέον κόστους των μεταφορικών. Αν και ακόμα οι αυξήσεις αυτές δεν έχουν φανεί στο ράφι, καθώς προσπαθούσαμε να τις απορροφήσουμε τόσο οι βιομηχανίες όσο και οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, σύντομα το κόστος θα μετακυλήσει και στους καταναλωτές», ανέφερε χαρακτηριστικά στον «Ε.Τ.» της Κυριακής.
Πρόσθεσε δε ότι επειδή δεν πρόκειται μόνο για αύξηση σε κάποιες συγκεκριμένες πρώτες ύλες, όπως για παράδειγμα τα σιτηρά, οι ανατιμήσεις θα αφορούν σε όλες τις κατηγορίες προϊόντων. «Αυτό που κάνουμε αυτήν τη στιγμή είναι να στοκάρουμε για τους επόμενους 2-3 μήνες, ώστε να κρατήσουμε για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα χαμηλά τις τιμές. Ωστόσο, αυτό είναι ένα προσωρινό μέτρο. Εκτιμώ ότι προς το τέλος του έτους οι τιμές στο ράφι θα έχουν αυξηθεί και η αύξηση θα είναι το λιγότερο της τάξεως του 3%. Ομως, ακόμα και αυτό είναι δυσβάστακτο για τα νοικοκυριά», σημείωσε.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) και σύμβουλος Στρατηγικής Ανάπτυξης της αλυσίδας σούπερ μάρκετ My Market, Κωνσταντίνος Μαχαίρας, μιλώντας στον «Ε.Τ.» της Κυριακής. «Το τελευταίο διάστημα καταγράφεται αύξηση τιμών τόσο των πρώτων υλών όσο και των βιομηχανικών ειδών, αλλά και μια τεράστια άνοδο του κόστους της ενέργειας. Πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο. Οπως είναι φυσικό, αυτά επηρεάζουν τα λειτουργικά κόστη και της βιομηχανίας και των σούπερ μάρκετ», επισήμανε, ενώ συμπλήρωσε ότι είναι βέβαιο ότι θα έχουμε πληθωριστικές τάσεις που θα επηρεάσουν τις τιμές.
«Οι ανατιμήσεις, είτε είναι 1% είτε 2% είτε 3%, θα περάσουν στους καταναλωτές και θα απομειωθούν την επόμενη τριετία, όπως συμβαίνει συνήθως. Δεν θα είναι πρόσκαιρο φαινόμενο», τόνισε.
Το ψωμί… ψωμάκι
Παράλληλα, οι ανατιμήσεις σε σιτηρά, πρώτες ύλες και, κυρίως, στην τιμή του ρεύματος φέρνουν αυξήσεις τιμών και στο ψωμί.
«Το τελευταίο διάστημα έχουμε μεγάλες ανατιμήσεις στα άλευρα που φτάνουν στο 32% και επίκειται και περαιτέρω αύξηση. Οι τιμές σε μαργαρίνες, λάδια και υλικά συσκευασίας έχουν αυξηθεί κατά 40%», ανέφερε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αρτοποιών, Μιχάλης Μούσιος.
Ο ίδιος έκανε λόγο για ληστρική επιδρομή από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας επισημαίνοντας ότι η αύξηση στην τιμή του ρεύματος αγγίζει το 120%. «Τα συμβόλαια που έχουμε με τους παρόχους προβλέπουν 0,6 ευρώ την κιλοβατώρα, όμως έχουν ρήτρα προσαρμογής με καπέλο 0,9 ευρώ την κιλοβατώρα φτάνοντας στα 0,15 ευρώ την κιλοβατώρα. Αυτή η αύξηση αντιστοιχεί σε 1.000 ευρώ τον μήνα. Αν συνεχίσουμε έτσι, πάμε για λουκέτο», υπογράμμισε ο κ. Μούσιος.
Ο ίδιος επισήμανε ότι «ζούμε σε μια κατάσταση του 2008», εκφράζοντας την εκτίμηση ότι οι ανατιμήσεις θα περάσουν στους καταναλωτές, καθώς δεν υπάρχει περιθώριο απορρόφησης. Ωστόσο, όπως δήλωσε, δεν μπορεί να προβλεφθεί το ποσοστό της αύξησης, συμπληρώνοντας ότι οι τιμές διαμορφώνονται ελεύθερα, όπως κρίνει ο κάθε αρτοποιός.
Πού οφείλεται η εκτίναξη τιμών
Σημαντικά κέρδη (+6,11%) κατέγραψε ο δείκτης των αγροτικών προϊόντων σε μηνιαίο επίπεδο στις διεθνείς αγορές, σύμφωνα με το δελτίο τιμών αγροτικών προϊόντων της Τράπεζας Πειραιώς για τον Αύγουστο, παρά το γεγονός ότι τα μακρο-στοιχεία στην οικονομία της Κίνας το προηγούμενο διάστημα επέτειναν τις ανησυχίες των επενδυτών για επιβράδυνση του ρυθμού ανάκαμψης.
Παράλληλα, η τεχνική εικόνα του δείκτη αντιστράφηκε σε θετική από σχετικά αρνητική τόσο σε βραχυπρόθεσμο όσο και σε μακροπρόθεσμο διάστημα. Αρνητικούς καταλύτες για την πορεία των αγροτικών προϊόντων πιθανόν να αποτελέσουν οι εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας με τη λήψη περιοριστικών μέτρων από ασιατικές χώρες, η πορεία του δολαρίου, καθώς πληθαίνουν οι εκτιμήσεις για υιοθέτηση αυστηρής νομισματικής πολιτικής στο τέλος του 2021, και οι γεωπολιτικές αναταράξεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αναλυτικά, οι παγκόσμιες προοπτικές για το σιτάρι το 2021-2022 (έκθεση USDA) αφορούν μειωμένες προμήθειες, χαμηλότερη κατανάλωση και εμπόριο και μικρότερα αποθέματα σε σχέση με τον Ιούλιο. Η παγκόσμια παραγωγή για το 2021-2022 αναθεωρήθηκε πτωτικά σε 776,9 εκατ. τόνους, λόγω χαμηλότερης παραγωγής σε Ρωσία (μειωμένη παραγωγή χειμερινού σίτου εξαιτίας δυσμενών καιρικών συνθηκών), Καναδά και ΗΠΑ. Ωστόσο, οι μειώσεις αυτές αντισταθμίζονται εν μέρει από αυξήσεις της παραγωγής σε Ουκρανία, Αυστραλία και Ε.Ε. Η παγκόσμια κατανάλωση για το ίδιο διάστημα αναθεωρήθηκε πτωτικά σε 786,7 εκατ. τόνους, όπως και η χρήση για ζωοτροφές ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας μειωμένης παραγωγής.
Το παγκόσμιο εμπόριο αναμένεται να μειωθεί σε 199,81 εκατ. τόνους λόγω μειωμένων εξαγωγών από τον Καναδά και τη Ρωσία, ενώ και οι εισαγωγές εκτιμώνται σε χαμηλότερα επίπεδα αντικατοπτρίζοντας το γενικότερο περιβάλλον πιο σφικτών προμηθειών. Με τα παγκόσμια αποθέματα να αναθεωρούνται πτωτικά σε 279 εκατ. τόνους, το χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας 5ετίας, εκτιμήσεις των αναλυτών κάνουν λόγο για πιθανή περαιτέρω ενίσχυση της τιμής του μεσοπρόθεσμα, κάτι το οποίο φαίνεται να έχει ήδη προεξοφλήσει η αγορά στην πρόσφατη ενίσχυση της τιμής του. Το υψηλό επίπεδο αποτίμησης ενδέχεται να ασκήσει πτωτική πίεση στην τιμή του βραχυπρόθεσμα.
Σχετικά με τη ζάχαρη, σύμφωνα με προβλέψεις του USDA, η παραγωγή για τις ΗΠΑ, για το 2021-2022, αναμένεται να ενισχυθεί σε 9,048 εκατ. τόνους, με μια μικρή αύξηση της παραγωγής από τεύτλα έναντι του ζαχαροκάλαμου. Οι εκτιμήσεις για τις εισαγωγές και εξαγωγές παρέμειναν αμετάβλητες στα επίπεδα του Ιουλίου, όπως και η χρήση και η κατανάλωση (12,230 εκατ. τόνους και 12,265 εκατ. τόνους). Αντίστοιχα, οι εκτιμήσεις για την παραγωγή στο Μεξικό διατηρήθηκαν αμετάβλητες (5,809 εκατ. τόνους). Οι πρόσφατες συνθήκες ξηρασίας επέδρασαν αρνητικά στην παραγωγή ζάχαρης από ζαχαροκάλαμο, λειτουργώντας ενισχυτικά τόσο για την τιμή της ζάχαρης όσο και για την τιμή της αιθανόλης ως καυσίμου. «Λαμβάνοντας υπόψη και τις εκτιμήσεις της αγοράς για πιθανό έλλειμμα, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η ανοδική κίνηση στην τιμή ενδέχεται να συνεχιστεί μεσοπρόθεσμα (ΣΜΕ ζάχαρης έφτασαν σε υψηλό 4ετίας, ενισχυμένα κατά 30% για το 2021), χωρίς όμως να αποκλείουν πτωτική πίεση λόγω υψηλών αποτιμήσεων», αναφέρεται στο δελτίο της Τράπεζας Πειραιώς.
Σε ό,τι αφορά τα βοοειδή, σύμφωνα με την έκθεση του USDA, η παραγωγή βοοειδών για την περίοδο 2021-2022 αναμένεται να μειωθεί σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Η μείωση της παραγωγής αντανακλά την πτώση του ρυθμού σφαγής, με το μέσο βάρος του σφαγίου να διαμορφώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με έναν χρόνο πριν, καθώς το ξηρό και χαμηλής υγρασίας κλίμα συνεχίζει να επιδεινώνεται επιδρώντας αρνητικά στη σίτισή τους.
Παράλληλα, οι εκτιμήσεις για τις εισαγωγές βόειου κρέατος για το 2021 και το 2022 βαίνουν αυξανόμενες με βάση τα πρόσφατα δεδομένα και την αναμενόμενη ισχυρή ζήτηση. Οι προβλέψεις για τις τιμές των βοοειδών τόσο για το 2021 όσο και για το 2022 αναμένονται να ενισχυθούν σύμφωνα με την αγορά, με τις προκλήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού και του αυξημένου κόστους ζωοτροφών να αναμένονται να συνεχιστούν. Ταυτόχρονα, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού που παρατηρούνται σε εργοστάσια συσκευασίας κρέατος πιθανόν να ευνοήσουν περαιτέρω την τιμή τους.